Gród książęcy

W poł. X w. gród książęcy między Wartą i Cybiną, rozbud. i umocniony za Mieszka I i Bolesława Chrobrego. W latach ok. 960—90 stołeczny gród Polski. Obok grodu i podgrodzia na Ostrowiu Tumskim osada targowa Sródka. 966 załóż, biskupstwa, budowa katedry. 1253 lokacja miasta przez książąt Przemyśla I i Bolesława Pobożnego na 1. brzegu Warty. 1394 nadanie prawa składu przez Władysława Jagiełłę. XV w. miasto staje się jednym z głównych ośrodków handlu w Europie (słynne targi świętojańskie). XVI w. przez miasto przechodzi większość polskiego eksportu i importu i cały handel tranzytowy wschód — zachód. 1519 powstanie Akademii Lubrańskiego (filii Akademii Krakowskiej). XVII w. wojny szwedzkie i klęski żywiołowe, upadek miasta, z którego podnosi się za Stanisława Augusta. 1793 miasto zagarniają Prusacy. 1806—15 wraz z Wielkopolską wchodzi w skład Księstwa Warszawskiego. 1815 Wielkie Księstwo Poznańskie utworzone przez kongres wiedeński przechodzi wraz z miastem pod panowanie pruskie. 1832 rozpoczęcie germanizacji. Wzmożenie pracy organicznej (oświata i gosp.) i żywy ruch umysłowy, powstanie radykalnych prądów społecznych (Związek Plebejuszy), wybuch powstania 1848. 1871—78 nowe nasilenie germanizacji, wyrugowanie jęz. polskiego z urzędów oraz szkół. 1898 wprowadzenie antypolskich ustaw wyjątkowych. Wzmożenie walki narodowej i ekonomicznej społeczeństwa polskiego. 27. XII. 1918 wybuch powstania wielkopolskiego. Wyzwolenie spod zaboru pruskiego. 1919 otwarcie Uniwersytetu. 1921 Targi Poznańskie, od 1925 międzynarodowe, 1929 Powszechna Wystawa Krajowa. 1939—45 okupacja hitlerowska: wysiedlanie ludności, deportacja i masowe egzekucje (Fort VII, Dom Żołnierza, więzienie przy ul. Młyńskiej, obóz karny w Zabikowie). W styczniu 1945 otoczenie znacznych sił hitlerowskich przez Armię Radziecką, zdobycie miasta w walkach ulicznych i załamanie 23 lutego ostatniego punktu oporu niemieckiego na Cytadeli. Szybka odbud. i rozwój miasta.