Pałac Pod Blachą

Niżej pałac Pod Blachą. Budowla XVII-wieczna przebud. 1732 przez Deybla dla Lubomirskich. Jeden z pierwszych w Warszawie budynków krytych blachą. Elewacje późnorokokowe. Wnętrza odbud. po pożarze 1760 przez Merliniego. 1777 pałac kupuje król Stanisław August, mieszka w nim ks. J. Poniatowski. Wypalony 1944 i odbud. 1949, obec. siedziba Naczelnego Architekta Warszawy. Z pl. Zamkowego ul. Świętojańską, główną arterią przelotową do Rynku Starego Miasta, obud. kamieniczkami mieszczańskimi, zrekonstr. wg starego wyglądu. Po prawej kość. Św. Jana (katedra). Kościół farny starej Warszawy, od 1402 kolegiata, od 1797 katedra. Tu 1339 legaci papiescy ogłaszają wyrok w sporze między Kazimierzem Wielkim a Krzyżakami. Miejsce uroczystości przed otwarciem sejmów i koronacji niektórych królów Polski. D. kościół paraf, rozbud. w XIV w. w stylu gotyckim jako budowla halowa, trzynawowa i bezwieżowa. Sklepienie nawy głównej XV w. W XVI w. dobud. wieżę, która runęła w 1602 niszcząc sklepienie i szczyt fasady. 1632 nowa wczesnobarokowa fasada. 1836—42 przebud. w stylu neogotyku angielskiego przez Idźkowskiego. Katedra zniszczona 1944, odbud. w stylu gotyckim z nowym rozwiązaniem szczytu fasady. W podziemiach zwłoki dwóch ostatnich książąt mazowieckich (odnalezione 1953), sarkofagi H. Sienkiewicza, prezydenta G. Narutowicza, arcybiskupów, trumny dygnitarzy i mieszczan warszawskich. Wewnątrz katedry późnogotycki tryptyk ze Śląska i drewniany krucyfiks kryty srebrną blachą, z figurą Chrystusa prawdopodobnie z warsztatu rzeźbiarskiego Wita Stwosza. Z lewej strony prezbiterium zachowana w pierwotnym wyglądzie kaplica zw. kaplicą Szembeka, biskupa i kanclerza wielkiego koronnego. Marmurowy portal kaplicy pocz. XVII w. Przy bocznym wejściu fragmenty klasycystycznego grobowca Stanisława Małachowskiego wykonanego na pocz. XIX w. przez Laboureura wg proj. Thorvaldsena. Na zewnątrz od ul. Dziekanii wmurowana część żelaznej miny, która zniszczyła 1944 wnętrze. Przy pd. narożniku dzwonnica pocz. XVIII w.